ZNACZENIE: Manewr taktyczny w trakcie bitwy morskiej.
UŻYCIE: Periplus polega na taranowaniu statków w celu okrążenia lub odcięcia części floty przeciwnika. Słowo może też oznaczać starożytny rękopis wykorzystywany w nawigacji przybrzeżnej.
PRZYKŁAD: Grał online w bitwy morskie. Jego ulubioną zagrywką był periplus.
ETYMOLOGIA: gr. periplus – dosł. żeglować wokół.
ZNACZENIE: Akronim oznaczający jednostkę pojemności używaną często w odniesieniu do portów i statków. Jest ona równoważna objętości kontenera o długości 20 stóp.
UŻYCIE: Nazwa jednostki miary pochodzi od standardowego kontenera o wymiarach 20 × 8 × 8,5 stopy, czyli 6,10 × 2,44 × 2,59 metra lub mniej więcej 39 m3. Kontenery takie były w powszechnym użyciu od lat 60. XX wieku. Obecnie standardem są kontenery dwukrotnie dłuższe i czasem za jednostkę przeliczeniową przyjmuje się tzw. FEU, czyli forty-feet equivalent unit, równoważną 2 TEU.
PRZYKŁAD: Podjęli decyzję o przeprowadzce. Żeby zapakować wszystko co chcieliby zabrać, będą potrzebować co najmniej kontenera TEU.
ETYMOLOGIA: ang. twenty-feet equivalent unit – znaczenie jak wyżej.
ZNACZENIE: Drewniany lub metalowy drążek długości 1-2 metrów służący do wprawiania w ruch urządzeń znajdujących się na statku żaglowym.
UŻYCIE: Handszpaki obsługiwane są za pomocą rąk i działają na zasadzie dźwigni. Dawniej handszpaki służyły głównie do obsługi wielkich kabestanów (bęben do nawijania cum), przy których pracowało kilku do kilkudziesięciu marynarzy. Dziś używane są najczęściej jako awaryjne, a czasami główne źródło energii dla takich urządzeń jak winda kotwiczna albo pompa zęzowa. Ich pierwotna rola, polegająca na obracaniu kabestanu, praktycznie przeminęła.
PRZYKŁAD: „Był na „Lwowie” młodszy majtek, Czort, Rasputin, bestia taka, Że sam kręcił kabestanem, I to bez handszpaka” – brzmi zwrotka jednej z najpopularniejszych szant.
ETYMOLOGIA: Nieznana – może ktoś z czytelników-żeglarzy pomoże?
ZNACZENIE: Linka do holowania bąka.
UŻYCIE: Faleń służy do holowania bąka, czyli małej łodzi sportowej, za rufą statku. Może też być używany do cumowania łodzi.
PRZYKŁAD: Pies zjadł mu falenia, więc miał poważny problem z zacumowaniem.
ETYMOLOGIA: hol. vanglijn – lina cumownicza.
ZNACZENIE: Towarowy statek rzeczny (dawniej żaglowy) służący głównie do transportu zboża.
UŻYCIE: Berlinka nie posiadająca szpiczastego dzioba (kafy) była nazywana kogutem. W XIX wieku bardzo często użytkowana na wodach Wisły, Narwi (Szlak Batorego) i Bugu. Berlinka to także potoczna nazwa budowanej przed i w czasie II wojny światowej autostrady, która miała połączyć stolicę ówczesnej III Rzeszy, Berlin, ze znajdującym się na wschodnich rubieżach państwa Królewcem, przebiegając przez tzw. korytarz polski. Berlinką nazywana też była Pruska Biblioteka Państwowa.
PRZYKŁAD: Według pamiętników Zygmunta Glogera załadowana berlinka pod pełnymi żaglami potrafiła płynąć w górę Wisły z prędkością konia biegnącego kłusem.
ETYMOLOGIA: od miasta Berlin.
ZNACZENIE: Kuchnia na statku.
UŻYCIE: Kambuz, w zależności od wielkości statku (czy innej jednostki pływającej), jest osobnym pomieszczeniem lub zajmuje jedynie wydzielony fragment pomieszczenia. Rządzi w nim kuk, czyli pokładowy kucharz. Pentra z kolei to pomieszczenie lub schowek na żywność.
PRZYKŁAD: Podobnie, jak dzieje się to na lądzie z kuchnią, także na żaglach sercem imprezy jest często kambuz.
ETYMOLOGIA: niem. Kambüse – znaczenie jak wyżej.
ZNACZENIE: Okrągłe okno na statku.
UŻYCIE: Bulaj jest umieszczany w burcie (często bardzo blisko linii wodnej) lub w ścianie (szocie) pokładówki lub nadbudówki. Może być otwierany lub nie. Bulaje są niewielkie, do 45 cm średnicy, osadzone w bardzo masywnych ramach. Parapet wewnętrzny przy bulaju nazywany jest forboksem.
PRZYKŁAD: Nie chciał zmoknąć, więc przycisnął nos do bulaja i w ten sposób oglądał przepływające przy samym statku wieloryby.
ETYMOLOGIA: ang. bull’s eye – dosłownie oko byka.
ZNACZENIE: Barierka, balustrada wokół pokładu statku/jachtu.
UŻYCIE: Reling chroni przed wypadnięciem za burtę. Zbudowany jest z metalowych lub drewnianych słupków, które połączone są metalowymi rurkami, prętami, drewnianymi przęsełkami, linami. Reling ułatwia też załodze pracę na pokładzie, poprzez możliwość wsparcia czy też zatrzymania na nim stopy ześlizgującej się po gładkim pokładzie przy głębokim przechyle. Relingiem jest też nazywana listwa kuchenna biegnąca poziomo wzdłuż ściany służąca do zawieszania na niej przyborów kuchennych.
PRZYKŁAD: Gdy dwa pirackie okręty podpłynęły już na tyle blisko, że możliwy był abordaż, ci z walczących, którzy nie mieli ani szabli, ani sztyletów wyrwali reling i tym samym zamienili go w broń.
ETYMOLOGIA: ang. railing – poręcz, balustrada.
ZNACZENIE: Rodzaj niepalnego włókna sztucznego bardzo wytrzymałego na rozciąganie (patrz zdjęcie poniżej).
UŻYCIE: Kevlar to materiał, z którego produkowane są włókna stosowane m.in. w kamizelkach kuloodpornych, kaskach i hełmach ochronnych, trampolinach, wewnętrznych powłokach nart, rakiet tenisowych i kajaków, a nawet częściach pancerza lotniskowców. Kevlar jest także wykorzystywany w celu zwiększenia wytrzymałości na złamanie i rozciąganie w kablach światłowodowych. W turystyce znalazł zastosowanie przy ochronie szczególnie narażonych na uszkodzenia mechaniczne elementów obuwia i odzieży. Jest niepalny, odporny na zużycie i nie przewodzi prądu elektrycznego. Przy tej samej masie jest pięciokrotnie wytrzymalszy od stali.
PRZYKŁAD: Wybierali się na zdobycie ośmiotysięczników, więc dokładnie sprawdzali z czego wyprodukowany jest każdy kupowany przez nich specjalistyczny sprzęt i odzież. Większość w choć niewielkim stopniu składała się z kevlaru.
ETYMOLOGIA: Kevlar jest nazwą handlową firmy DuPont, która wynalazła go w 1965 r.
ZNACZENIE: Inaczej osprzęt żaglowca.
UŻYCIE: W najszerszym znaczeniu słowa, takielunek to wszystko powyżej linii pokładu łącznie z masztami. W tym znaczeniu takielunek określa typ jednostki, mówi się wtedy, że jednostka jest otaklowana np. jako jol, kecz, fregata czy szkuner.
PRZYKŁAD: O wakacjach już nikt nie pamięta, niech zatem rozmowa o takielunku przywróci miłe wspomnienia. Ahoj!
ETYMOLOGIA: niem. Takel – olinowanie statku.
Słowo Dnia 