Tag: sztuka

PUTTO

ZNACZENIE: Postać chłopczyka występująca w dekoracyjnym malarstwie i rzeźbie.

UŻYCIE: Putto jest szczególnie charakterystyczny dla okresu Odrodzenia. Dekoracja była też popularna w późniejszych okresach we wnętrzach budowli oraz jako ozdoba tarasów, parków i ogrodów.

Może przybierać postać aniołka lub bożka, często nagiego. W liczbie mnogiej putti.

PRZYKŁAD: Jako motyw przewodni pracy na zaliczenie zajęć z fotografii wybrała udokumentowanie putti dekorujących okoliczne budowle.

ETYMOLOGIA: łac. putus – chłopiec.

Photo by Pixabay on Pexels.com
Reklama

TAUMATURG

ZNACZENIE: Inaczej cudotwórca.

UŻYCIE: Taumaturgia to moc czynienia cudów, magia. Może mieć też pejoratywny wydźwięk i oznaczać blagę, mydlenie oczu dla zamaskowania oszustwa.

PRZYKŁAD: Drużyna wyraźnie przegrywała na trzy minuty przed końcem meczu, już tylko taumaturg miałby moc odmienienia losów spotkania. 

ETYMOLOGIA: gr. thaumatourgía – cudotwórstwo.

Photo by RODNAE Productions on Pexels.com

TAUMATURG

ZNACZENIE: Inaczej cudotwórca lub kuglarz.

UŻYCIE: Taumaturgia to z kolei moc czynienia cudów, magia. Może mieć też pejoratywny wydźwięk i oznaczać blagę, mydlenie oczu dla zamaskowania oszustwa.

PRZYKŁAD: Nie wiedziała czy jest chodzącym ideałem czy wprawnym taumaturgiem. Na razie postanowiła nie myśleć o tym i cieszyć się chwilą.

ETYMOLOGIA: gr. thaumatourgía – cudotwórstwo.

FULGURACJA

ZNACZENIE: Twórczy, pozytywny kryzys.

UŻYCIE: Fulguracja to kryzys cywilizacji, kultury, sztuki, etc. Polega na zakłóceniu procesu dziejowego, a objawia się okresem przyspieszonego dziania się, kiedy to, po odrzuceniu przestarzałych metod i nawyków, objawiają się nowe drogi, perspektywy, założenia i rozwiązania. Fulguracja to także olśnienie umysłu w trakcie mistycznej ekstazy, jak również niszczenie tkanek za pomocą wyładowań elektrycznych regulowanych ruchomymi elektrodami.

PRZYKŁAD: Poddano go fulguracji. Oczekiwano, że popadnie w marazm, jednak ku zaskoczeniu lekarzy doznał fulguracji.

ETYMOLOGIA: łac. fulguratio – znaczenie jak wyżej.

MILLE-FLEURS

ZNACZENIE: Wym. [milfler], zamknięte ‚e’; wzór dekoracyjny, w których cały materiał pokryty jest drobnymi kwiatami.

UŻYCIE: Mille-fleurs może pokrywać tapety, tkaniny czy płótna. Motyw ten był szczególnie popularny w sztuce średniowiecznej (patrz rysunek poniżej).

PRZYKŁAD: Z nudów na spotkaniu zaczęła rysować kwiaty. Po godzinie miała już kartkę pokrytą mille-fleurs.

ETYMOLOGIA: fr. millefleurs – dosł. tysiąc kwiatów.

mille

PUTTO

ZNACZENIE: Postać chłopczyka występująca w dekoracyjnym malarstwie i rzeźbie.

UŻYCIE: Putto jest szczególnie charakterystyczny dla okresu odrodzenia. Stosowane było też w późniejszych okresach we wnętrzach budowli oraz jako ozdoba tarasów, parków i ogrodów. Może przybierać postać aniołka lub bożka, często nagiego. W liczbie mnogiej putti.

PRZYKŁAD: Jako motyw przewodni swojej pracy na zaliczenie zajęć z fotografii wybrała udokumentownie putti dekorujących okoliczne budowle.

ETYMOLOGIA: wł. putto – chłopiec.

HURYSY

ZNACZENIE: Według wierzeń muzułmańskich to wiecznie młode i piękne dziewice, które są w raju małżonkami wiernych.

UŻYCIE: Hurysy, czyli kobiety idealne mają po 33 lata, są duchowo i cieleśnie nieskazitelne, są personifikacją dobrych uczynków z wypisanym na piersi imieniem Allaha. Są wiecznie piękne i młode, mogą odnawiać swoje dziewictwo. Każdy muzułmanin, w ogrodzie Dżannah może mieć do 72 hurys i zależnie od jego woli będą one (lub nie będą) rodzić dzieci, osiągające pełną dojrzałość w ciągu godziny. Często uważane w literaturze islamu za alegorię mistycznych uniesień, rozumu i przymiotów Boga.

PRZYKŁAD: Hurysy są wspomniane w poemacie Juliusza Słowackiego „Beniowski” (Pieśń III).

ETYMOLOGIA: arab. حورية – czarnooka.

EPIGON

ZNACZENIE: Bierny naśladowca wielkich poprzedników.

UŻYCIE: Epigon to określenie osoby, która jest kontynuatorem przeżywających się, przemijających kierunków sztuki lub nauki. Rodzaj żeński to epigonka

PRZYKŁAD: Jego epigonizm, by nie używać określenia lenistwo, posuwał się do tego stopnia, że kopiował poprzedników nawet przy tworzeniu epigramów i epigrafów.

ETYMOLOGIA: gr. epígonos – później urodzony.

MASWERK

ZNACZENIE: Dekoracyjny podział okna w budowli gotyckiej (patrz zdjęcie).

UŻYCIE: Maswerk składał się z elementów geometrycznych wykonanych w cegle lub kamieniu (np. koła, odcinki koła, stylizowane liście). Maswerki stosowano do wypełniania otworów okiennych, rozet czy balustrad. Był też spotykany jako motyw dekoracyjny w rzemiośle artystycznym, np. złotnictwie i meblarstwie. Ślepy maswerk stanowi z kolei dekorację elementów nieprzezroczystych, takich jak np. płaszczyzny ścian. Po polsku maswerk bywa nazywany laskowaniem.

PRZYKŁAD: Pierwszy maswerk pojawił się w kaplicach katedry Notre Dame w Reims około 1230 roku.

ETYMOLOGIA: niem. Masswerk – znaczenie jak wyżej.

maswerk

PERIZONIUM

ZNACZENIE: Przepaska udrapowana na biodrach ukrzyżowanego Chrystusa.

UŻYCIE: Początkowo przedstawiano Chrystusa w długiej szacie. W XII-XIII w. w tzw. colobium (krótka szata sięgająca do kolan). W gotyku – z perizonium przewiązanym na boku. W sztuce nowożytnej perizonium jest najczęściej przewiązane pośrodku. Od XVII w. pojawiło się perizonium przewiązane sznurem.

PRZYKŁAD: Życzę Wam, by Wielkanoc była tak ciepła, by jako strój wystarczyło samo perizonium.

ETYMOLOGIA: łac. perizonium – znaczenie jak wyżej.