Tag: społeczne

SZAHIDKA

ZNACZENIE: Inaczej „czarna wdowa”; kobieta-samobójczyni używająca do działań terrorystycznych tzw. pasa shahida (pełny ładunków wybuchowych pas lub kamizelka, które zamachowiec sam detonuje w momencie ataku).

UŻYCIE: Określenie shahidki najczęściej używane jest w stosunku do kobiet zaangażowanych w działania separatystów czeczeńskich. Drugie ich określenie – czarne wdowy – odnosi się do faktu, że najczęściej szahidkami są Czeczenki, które w wojnie z Rosją straciły mężów. Szahiki biorą czynny udział w działaniach terrorystycznych – były obecne podczas masakry w moskiewskim teatrze (2002 r.), są winne śmierci dzieci w szkole w Biesłanie (2004 r.), przypisuje się im także spowodowanie katastrof samolotowych (2004 r.).

PRZYKŁAD: Głównymi podejrzanymi o wczorajsze zamachy w moskiewskim metrze są czeczeńscy separatyści, a konkretnie – dwie szahidki. Można zrozumieć ich chęć zemsty na Rosjanach, jednak zabijanie 39 niewinnych osób to nie walka o wolność, a zwyczajny terroryzm.

ETYMOLOGIA: arab. sahid – świadek, męczennik.

Reklama

KALOS KAGATHOS

ZNACZENIE: Wymawiane „kalos kagatos”; ideał arystokratycznego wychowania w starożytnej Grecji. Spolszczona wersja to „kalokagatia”.

UŻYCIE: Starogrecki arystokratyczny ideał kalos kagathos, czyli tego, co dobre i piękne, silnie wiązał moralny i estetyczny wymiar zachowań. Osoba odznaczająca się kalos kagathos łączyła w sobie odwagę, etyczne postępowanie i elegancki/piękny wygląd.  Termin ten został spopularyzowany przez grecką arystokrację, która właśnie w ten sposób samą siebie określała. Arystokraci cechowali się nie tylko moralnością, określoną przez męstwo i honor, ale także eleganckim zachowaniem.

PRZYKŁAD: Jak pisze badacz kultury europejskiej W. Jaeger: „Grecki kalos kagathos nosi na sobie równie wyraźne ślady swego arystokratycznego pochodzenia, jak angielski dżentelmen. Pierwotnie oba te określenia odnosiły się do idealnego przedstawiciela warstwy wyższej typu rycerskiego; (…) wraz z upływem czasu, stawał się on, przynajmniej w teorii, (…) powszechnie obowiązującym wzorem”.

ETYMOLOGIA: gr. kalos – piękny, agathos – dobry.

EKSPIACJA

ZNACZENIE: Pokuta, okupienie winy.

UŻYCIE: Ekspiacja dotyczy przede wszystkim poziomu religijnego. To działanie dążące do przywrócenia jedności z Bogiem, która z powodu popełnienia grzechu została naruszona.

PRZYKŁAD: Ci, którzy najpilniej powinni dokonać ekspiacji to irlandzcy księża, którym udowodniono skłonności pedofilskie i molestowanie dzieci. Mimo że huczą o nich media na wszystkich kontynentach, oni wydają się ignorować sprawę i zamiast odejść, kurczowo trzymają się stanowisk.

ETYMOLOGIA: łac. expiare – odpokutować, oczyścić.

RADIESTEZJA

ZNACZENIE: Inaczej różdżkarstwo. Metoda wykrywania podziemnych cieków wodnych i złóż minerałów przy pomocy specjalnej, wyglądem przypominającej procę, różdżki.

UŻYCIE: Radiesteci twierdzą, że posiadają wrodzone zdolności do odczuwania emisji jonów. Na skutek promieniowania i oddziaływania jonów na układ nerwowy, mięśnie różdżkarza zaczynają drgać i tym samym wprowadzają różdżkę w ruch. Mimo że w wielu krajach radiestezja uznawana jest za pseudonaukę, w Polsce prawnie zakwalifikowano ją jako rzemiosło.

PRZYKŁAD: Moja zdziwaczała sąsiadka wezwała radiestetę, by zbadał, gdzie w jej mieszkaniu przechodzą żyły wodne. Zapłaciła mu masę pieniędzy, straciła kilka godzin, a i tak dalej nie może spać. Ja bym jej poradziła kupienie nowego materaca.

ETYMOLOGIA: fr. radiesthesie – znaczenie jak wyżej.

BASTARD

ZNACZENIE: Nieślubne dziecko; określenie najczęściej używane w odniesieniu do potomka królewskiego z nieprawego łoża.

UŻYCIE: Synonimem dla bastarda, obecnie o wydźwięku pejoratywnym, jest słowo bękart. Bastardyzacja to z kolei termin używany do określania zwięrzęcych krzyżówek międzygatunkowymi.

PRZYKŁAD: Bastard? Dziecko jak każde inne, choć czasem wybitne, jak Leonardo da Vinci, Erazm z Rotterdamu czy Eric Clapton.

ETYMOLOGIA: fr. batard – znaczenie jak wyżej.

OSTRACYZM

ZNACZENIE: Wykluczenie ze środowiska osoby, która mu się czymś naraziła; bojkot towarzyski.

UŻYCIE: W starożytnej Grecji ostracyzmem określano tajne głosowanie, które miało uniemożliwić zamach na demokrację przez osoby dążące do tyranii. Ostracyzm dokonywany był podczas zgromadzenia ludowego, o ile zgromadzenie stwierdziło potrzebę jego przeprowadzenia. Każdy z zasiadających wypisywał na glinianej skorupce (ostrakon) nazwisko osoby, którą podejrzewał o działania zagrażające demokracji. Jeśli dana osoba uzyskała co najmniej 6 000 głosów, w ciągu 10 dni musiała opuścić kraj i udać się na dziesięcioletnie wygnanie. Banita nie tracił jednak praw obywatelskich ani majątkowych, a także mógł dalej czerpać zyski ze swoich posiadłości; mógł też zostać z wygnania wezwany, np. do udziału w wojnie.

PRZYKŁAD: Pewnie każdy choć raz miał w szkole podobny dylemat: cała klasa idzie na wagary, a my, akurat przygotowani do klasówki „na piątkę”, musimy wybrać – iść z rówieśnikami czy wyłamać się, zostać i narazić na wieczny ostracyzm.

ETYMOLOGIA: gr. ostrakismos – znaczenie jak wyżej; od ostrakon – skorupka, naczynie gliniane.

PRESTIDIGITATOR

ZNACZENIE: Jeden z trzech, obok iluzjonisty właściwego i mentalisty, typów iluzjonisty.

UŻYCIE: Artysta estradowy lub cyrkowy specjalizujący się w sztukach polegających na zręczności rąk i zdolnościach aktorskich. Swoimi umiejętnościami wywołuje efekty iluzjonistyczne, robiące wrażenie magicznych. Nie wywołuje złudzeń optycznych.

PRZYKŁAD: Barman, niczym prestidigitator, zaczął machać rekami i mieszać wszystkie płyny ze sobą, w ciągu sekund tworząc bajecznie kolorowe drinki, buchające parą jak magiczne mikstury.

ETYMOLOGIA: fr. prestidigitateur, preste – szybki, digitus – palec.