Tag: społeczne

PROZOPAGNOZJA

ZNACZENIE: Utrata zdolności rozpoznawania twarzy.

UŻYCIE: Prozopagnozja to zaburzenie percepcji wzrokowej polegające na upośledzonej zdolności rozpoznawania twarzy znajomych lub widzianych już osób, a w niektórych przypadkach także ich wyrazu emocjonalnego. Cierpi na nią około 2 proc. ludzi. Zaburzenie to może mieć postać nabytą, gdy pojawia się w wyniku uszkodzenia mózgu, lub wrodzoną. Osoby chore na prozopagnozję generalnie nie mają kłopotów ze wzrokiem, ani z zapamiętywaniem innych faktów. W szczególności nie jest u nich zaburzona pamięć dotycząca znajomych osób i potrafią oni rozpoznawać ludzi na podstawie informacji z innych źródeł niż twarz. Zwykle rozróżniają też poszczególne części twarzy, ale ich kształt i położenie u wszystkich ludzi wydaje się im jednakowe.

PRZYKŁAD: Na prozopagnozję cierpi podobno Brad Pitt; nie zdziwcie się więc jeśli następnym razem na ulicy uda, że was nie zna.

ETYMOLOGIA: gr. prósōpon – twarz, maska + agnōsia – nieświadomość.

Reklama

LEPIDOPTEROLOG

ZNACZENIE: Specjalista od motyli.

UŻYCIE: Lepidopterolog to naukowiec zajmujący się badaniem motyli i ciem. W skład accoutrement lepidopterologa wchodzi m.in. siatka do łapania interesujących go owadów. Na świecie występuje ponad 174 tys. gatunków motyli.

PRZYKŁAD: Nie tylko Al Pacino w „Frankie i Johnny” wie, czym zajmuje się lepidopterolog; teraz wiesz i ty.

ETYMOLOGIA: łac. Lepidoptera – motyle.

NEET

ZNACZENIE: Inaczej młody bezrobotny.

UŻYCIE: NEET to akronim angielskiego „not in education, employment or training”. W Wielkiej Brytanii, gdzie określenia tego zaczęto używać w pierwszej kolejności, NEET to osoby w wieku 16-24 lata; w Japonii z kolei przedział wiekowy jest znacznie szerszy i obejmuje wszystkich bez pracy, nieuczących się, ani nie odbywających praktyk zawodowych do wieku 34 lat. Często określenie to stosuje się nie tyle by określić osoby bezrobotne, co takie, które nie mają motywacji, by pracę znaleźć.

PRZYKŁAD: Nie wiedziała czy woli, żeby kwalifikowali ją do grupy bezrobotnych czy NEET. Różnica była jednak subtelna bowiem w obu przypadkach już dziś wiedziała, że nie będzie miała na opłacenie najbliższego czynszu.

ETYMOLOGIA: ang. NEET – akronim: Not in Education, Employment, or Training.

WOONERF

ZNACZENIE: Wym. [wonerf]; ulica, na której piesi i rowerzyści mają pierwszeństwo względem pojazdów motorowych.

UŻYCIE: Woonerfy są szczególnie popularne w Holandii. Dosłownie można je przetłumaczyć jako „żyjące podwórka/ulice”, w praktyce oznacza to, że prędkość poruszania się wszelkich pojazdów jest bardzo mała, tak by to piesi, a nie samochody, byli uprzywilejowani. Głównym celem tworzenia woonerfów jest zwiększenie bezpieczeństwa oraz ożywienie miasta poprzez zachęcenie mieszkańców, by wychodzili spędzać czas przed domem. Najczęściej w obszarze woonerfu nie ma krawężników.

PRZYKŁAD: Najnowsze plany dla Warszawy mówią o zamienieniu ścisłego centrum stolicy w serię woonerfów. Lubicie czy się zżymacie?

ETYMOLOGIA: hol. woonerf – znaczenie jak wyżej.

EKSPATRIACJA

ZNACZENIE: Opuszczenie kraju ojczystego.

UŻYCIE: Ekspatriacja może być dowolna lub przymusowa. W drugim przypadku często łączy się z utratą obywatelstwa i jest tożsama z wygnaniem.

PRZYKŁAD: Jako że na ekspatriację zdecydował się przez nikogo nie przymuszany, zasilił szeregi ekspatów.

ETYMOLOGIA: fr. expatriation – znaczenie jak wyżej.

SZAPERON

ZNACZENIE: Inaczej przyzwoitka.

UŻYCIE: Szaperon to, prawie już niespotykana, starsza opiekunka towarzysząca młodej kobiecie. Jej obecność była szczególnie ważna w kontaktach damsko-męskich, by o młodej damie nikt nie pomyślał, że jest nieprzyzwoita i z dżentelmentem spotyka się na na tete-a-tete bez przyzwoitki. Także chaperon, wym. [szaperą].

PRZYKŁAD: Chciała w końcu pobyć z lubym sam na sam, jednak jej młodszy brat nie ustawał w byciu samozwańczym szaperonem.

ETYMOLOGIA: fr. chaperon – nakrycie głowy, rodzaj kapturka, noszonego w średniowieczu głównie przez kobiety.

DYSKREPANCJA

ZNACZENIE: Inaczej różnica poglądów.

UŻYCIE: Dyskrepancja to sprzeczność, rozbieżność, niezgodność. Może dotyczyć różnic w uznawanej teorii czy w systemie wartości.

PRZYKŁAD: Mimo wyraźnych dyskrepancji, udało im się dojść do porozumienia.

ETYMOLOGIA: łac. discrepantia – znaczenie jak wyżej.

HOMO NOVUS

ZNACZENIE: Inaczej dorobkiewicz.

UŻYCIE: Homo nonvus to synonim parweniusza i/lub człowieka nikomu nie znanego powołanego na stanowisko, urząd, etc. Z angielskeigo nazywany też Johnny-come-lately.

PRZYKŁAD: Nie chcąc obrazić zgromadzonych, o niektórych członkach golfowego klubu wyrażał się per homo novus; wiedział, że najbardziej zainteresowani i tak nie zrozumieją przytyku.

ETYMOLOGIA: z Cycerona „O powinnościach”.

OCHLOFOBIA

ZNACZENIE: Lęk przed tłumem.

UŻYCIE: Ochlofobia to kolejna ze społecznych fobii. Inne podobne to agorafobia, ablutofobia, ojkofobia czy akrofobia. Ochlofobii nie należy mylić z ochlokracją.

PRZYKŁAD: Jego ochlofobia ma pozytywną dla jego zdrowia stronę: jako że niekomfortowo czuje się w wypchanych autobusach, bardzo dużo chodzi i jeździ rowerem.

ETYMOLOGIA: gr. ókhlos – tłum.

WERNAKULARNY

ZNACZENIE: W odniesieniu do języka: ojczysty, rodzimy.

UŻYCIE: Język wernakularny przeciwstawia się językowi urzędowemu (np. język kurdyjski a język turecki w Turcji), czy językowi standardowemu (dialekt bawarski a standardowy język niemiecki).

PRZYKŁAD: Mimo że cała społeczność opowiadała się za uczeniem dzieci w języku wernakularnym, ostatecznie na wszystkich szczeblach edukacji wprowadzono lekcje w języku urzędowym.

ETYMOLOGIA: łac. vernaculus – rodzimy, domowy.