Tag: społeczne

PARWENIUSZ

ZNACZENIE: Dorobkiewicz, który wszedł do warstwy ludzi zamożnych i nieumiejętnie ich naśladuje.

UŻYCIE: Parweniusz to osoba, która robiąc karierę zawodową awansowała do wyższych warstw społeczeństwa. Poprzez swój brak manier jest jednak przesadny i natrętny, często zbytnio podkreślając swoją pozycję społeczną.

Parweniusz jest synonimem nowobogactwa.

PRZYKŁAD: Założę się, że niejeden parweniusz nie potrafi używać trybuszona, jako że zanim awansował najczęściej pił wino z plastikowym kapslem.

ETYMOLOGIA: fr. parvenir – dojść, dorobić się.

Reklama

LEPIDOPTEROLOG

ZNACZENIE: Specjalista od motyli.

UŻYCIE: Lepidopterolog to naukowiec zajmujący się badaniem motyli, których jest na świecie ponad 174 tys. gatunków. Ćmy też są obiektem zainteresowań tych ekspertów.

PRZYKŁAD: Nie trzeba być lepidopterologiem, żeby w letnie dni podziwiać na łące motyle.

ETYMOLOGIA: łac. lepidoptera – motyle.

WERNAKULARNY

ZNACZENIE: Inaczej język potoczny.

UŻYCIE: Język wernakularny przeciwstawia się językowi urzędowemu (np. język nahuatl, a język hiszpański w Meksyku), czy językowi standardowemu (dialekt bawarski, a standardowy język niemiecki).

PRZYKŁAD: Mimo że cała społeczność opowiadała się za uczeniem dzieci w języku wernakularnym, ostatecznie na wszystkich szczeblach edukacji wprowadzono lekcje w języku urzędowym.

ETYMOLOGIA: łac. vernaculus – rodzimy, domowy.

PAREIDOLIA

ZNACZENIE: Zjawisko dopatrywania się znanych kształtów w przypadkowych detalach, przeważnie przy pełnej świadomości ich nierzeczywistego charakteru.

UŻYCIE: Częstym źródłem pareidolii jest obserwacja chmury, która dla oglądającego przypomina kształtem postacie ludzi, zwierząt. Pareidolia może też dotyczyć zjawisk słuchowych – niektórzy odczytują tajne wiadomości, gdy puszczają nagrania głosu od tyłu.

PRZYKŁAD: Znanym przykładem pareidolii jest  dopatrywanie się wizerunku diabła we włosach królowej Elżbiety II na portrecie z kanadyjskich banknotów jednodolarowych z 1954 roku.

A tutaj kilka bardziej współczesnych przykładów zebranych przez BoredPanda.

ETYMOLOGIA: gr. para – zamiast + eidōlon – obraz, kształt.

PROZOPAGNOZJA

ZNACZENIE: Utrata zdolności rozpoznawania twarzy.

UŻYCIE: Prozopagnozja to zaburzenie percepcji wzrokowej polegające na upośledzonej zdolności rozpoznawania twarzy znajomych lub widzianych już osób, a w niektórych przypadkach także ich wyrazu emocjonalnego.

Cierpi na nią około 2 proc. ludzi. Zaburzenie to może mieć postać nabytą, w wyniku uszkodzenia mózgu, lub wrodzoną. 

PRZYKŁAD: Na prozopagnozję cierpi podobno Brad Pitt; nie zdziwcie się więc jeśli następnym razem na ulicy zachowa się jakby was nie znał.

ETYMOLOGIA: gr. prósōpon – twarz, maska + agnōsia – nieświadomość.

Photo by Pia Kafanke on Pexels.com

EBULIOFOBIA

ZNACZENIE: Lęk przed bańkami.

UŻYCIE: Ebuliofobia może się objawiać zarówno w formie strachu przed bańkami, jakie ktoś puszcza w powietrzu, jak i tymi, jakie powstają na mydle czy są celowo robione w formie kąpielowej piany. Lęk najprawdopodobniej bierze się z nieprzyjemnego doświadczenia z bańkami w dzieciństwie, np. podtopienia się w wannie z pianą czy przewrócenia się w pogoni za latającymi w powietrzu bańkami.

PRZYKŁAD: Wspiął się na wyżyny romantyzmu: kupił szampana, róże, przygotował gorącą kąpiel w pianie… Nie mógł przewidzieć, że jego luba cierpi na ebuliofobię.

ETYMOLOGIA: łac. bulla – bańka.

Photo by Chevanon Photography on Pexels.com

OPSOMANIAK

ZNACZENIE: Osoba mająca obsesję na punkcie jakiegoś konkretnego rodzaju jedzenia.

UŻYCIE: Opsomania to rodzaj obsesji, która przejawia się ciągłą chęcią jedzenia konkretnej potrawy i/lub jedzenia. Może dotyczyć czegoś wyrafinowanego, np. trufli; sezonowego, np. szparagów; albo zupełnie trywialnej potrawy, np. jajecznicy.

PRZYKŁAD: Zadawał sobie retoryczne pytanie czy to, że kaszę z masłem może jeść trzy razy dziennie we wszystkie dni tygodnia to oznaka, że już jest opsomaniakiem czy jeszcze nie.

ETYMOLOGIA: gr. opson – przyprawianie.

KOULROFOBIA

ZNACZENIE: Lęk przed klaunami.

UŻYCIE: Koulrofobia jest najczęściej spotykana u dzieci. Dziwny wygląd klaunów, duże czerwone nosy i nienaturalne kolory włosów sprawiają, że wyglądają one tajemniczo i zdradliwie. Często początek leku wiąże się z byciem w przeszłości zaskoczonym/wystraszonym przez klauna.

PRZYKŁAD: Ponieważ cierpiała na koulrofobię, nigdy nie odważyła się pójść do cyrku.

ETYMOLOGIA: ang. coulrophobia – znaczenie jak wyżej, z greckiego koulro – ten, który chodzi na szczudłach (etymologia niepotwierdzona).

EGZUL

ZNACZENIE: Inaczej wygnaniec.

UŻYCIE: Egzul to synonim banity. Nie należy mylić go z ekspatą, który na obczyźnie jest z wyboru.

PRZYKŁAD: Głównym bohaterem tego tomu powieści jest zagubiony egzul, który okazuje się być nastepcą tronu.

ETYMOLOGIA: łac. exul – znaczenie jak wyżej.

FANTAZMAT

ZNACZENIE: Osoba, rzecz będąca wytworem czyjejś wyobraźni.

UŻYCIE: Fantazmat to rzecz, miejsce, zdarzenie, które zostało przez kogoś wymyślone. W języku psychoanalizy odpowiedzialna za fantazmaty fantazja to pewien wyobrażony scenariusz, w którym w sposób jawny lub ukryty osoba spełnia swoje życzenia.

PRZYKŁAD: Im dłużej go znała, tym nabierała głębszego przekonania, że znacząca część opowiadanych przez niego historii to fantazmaty.

ETYMOLOGIA: gr. phantasia – wyobraźnia.