Tag: religie

ADHORTACJA

ZNACZENIE: Inaczej upomnienie lub zachęta.

UŻYCIE: Adhortacja najczęściej odnosi się do dokumentów papieskich. Mają one charakter duszpasterski i adresowane są do określonej grupy osób, na przykład zakonników lub do całego Kościoła. Adhortacja najczęściej stanowi podsumowanie Synodu Biskupów i zestawienie wniosków, jakie z niego wypływają. Adhortacje wydawane są co kilka lat po zakończeniu danego synodu.

PRZYKŁAD: Nie milkną dyskusje na temat polskiego tłumaczenia adhortacji papieża Franciszka. Może najłatwiej o to „co autor miał na myśli” zapytać papieża wprost?

ETYMOLOGIA: łac. adhortari – napominać, zachęcać.

Reklama

LINGA

ZNACZENIE: Stylizowany symbol falliczny.

UŻYCIE: Linga reprezentuje męskość, żywotność, siłę twórczą. Jest emblematem hinduskiego boga Siwy. Często przedstawiany jest wraz z joni, symbolem genitaliów kobiety i emblematem bogini Szakti. Kult Linga wywodzi się z czasów, gdy ludność kultury Indusu czciła głównie dwa bóstwa: Pana Natury i Wielką Macierz. Pierwsze przedstawiano z trzema twarzami, siedzące w pozycji jogi, w otoczeniu zwierząt lądowych i wodnych. Boginię zaś ukazywano nagą lub ubraną w krótką spódniczkę. Symbolami tej boskiej pary były byk i krowa, przedmiotowymi zaś wyobrażeniami: siły męskiej – linga, żeńskiej zaś joni.

PRZYKŁAD: Udał się na obchody święta płodności i niemal zaginął w lesie przedstawień linga.

ETYMOLOGIA: sanskryt linga – dosł. znak, cecha.

PROFITKA

ZNACZENIE: Osłonka wkładana na świecę w celu ochrony przed skapującą stearyną.

UŻYCIE: Profitka to także okrągła część świecznika, mieszcząca się pod świecą.

PRZYKŁAD: Zapomniała nałożyć profitkę, więc kapiący wosk zastygał jej na rękawiczkach.

ETYMOLOGIA: niem. Profitchen – znaczenie jak wyżej.

ABDITORIUM

ZNACZENIE: Skrzynia na relikwie.

UŻYCIE: W języku polskim abditorium jest zarezerwowane dla relikwii, jednak już np. po angielsku oznacza pudełko, skrzynię która służy do przechowywania lub skrywania każdego typu cennych przedmiotów. Same relikwie to z kolei przedmioty związane z czymś świętym. Najczęściej są to szczątki ciała świętych lub rzeczy z nimi związane. Są one szczególnie rozpowszechnione w katolicyzmie i prawosławiu. Relikwie mogą być I, II lub III stopnia.

PRZYKŁAD: Musiał ukryć znalezisko przed zdrajcami, schował je więc w abditorium, wiedząc, że rzadko kiedy ktoś sięga po relikwie.

ETYMOLOGIA: łac. abdere – ukrywać, chować.

MARID

ZNACZENIE: Demon z mitologii arabskiej.

UŻYCIE: Marid to potężny i okrutny demon, utożsamiany z żywiołem wody. Został zaadaptowany do światów fantasy np. w grze fabularnej Dungeons & Dragons.

PRZYKŁAD: Marida, często czyhającego na ludzi na drogach, zabić można cytując werset z Koranu.

ETYMOLOGIA: arab. مارد‎ – znaczenie jak wyżej.

HURYSY

ZNACZENIE: Według wierzeń muzułmańskich to wiecznie młode i piękne dziewice, które są w raju małżonkami wiernych.

UŻYCIE: Hurysy, czyli kobiety idealne mają po 33 lata, są duchowo i cieleśnie nieskazitelne, są personifikacją dobrych uczynków z wypisanym na piersi imieniem Allaha. Są wiecznie piękne i młode, mogą odnawiać swoje dziewictwo. Każdy muzułmanin, w ogrodzie Dżannah może mieć do 72 hurys i zależnie od jego woli będą one (lub nie będą) rodzić dzieci, osiągające pełną dojrzałość w ciągu godziny. Często uważane w literaturze islamu za alegorię mistycznych uniesień, rozumu i przymiotów Boga.

PRZYKŁAD: Hurysy są wspomniane w poemacie Juliusza Słowackiego „Beniowski” (Pieśń III).

ETYMOLOGIA: arab. حورية – czarnooka.

PERIZONIUM

ZNACZENIE: Przepaska udrapowana na biodrach ukrzyżowanego Chrystusa.

UŻYCIE: Początkowo przedstawiano Chrystusa w długiej szacie. W XII-XIII w. w tzw. colobium (krótka szata sięgająca do kolan). W gotyku – z perizonium przewiązanym na boku. W sztuce nowożytnej perizonium jest najczęściej przewiązane pośrodku. Od XVII w. pojawiło się perizonium przewiązane sznurem.

PRZYKŁAD: Życzę Wam, by Wielkanoc była tak ciepła, by jako strój wystarczyło samo perizonium.

ETYMOLOGIA: łac. perizonium – znaczenie jak wyżej.

MUCET

ZNACZENIE: Noszona przed duchownych rzymskokatolickich peleryna sięgająca do łokci.

UŻYCIE: Mucet to peleryna z małym kapturem, zapinana z przodu na guziki, noszona przez wyższe duchowieństwo jako oznaka posiadanej jurysdykcji. Jest noszona jako zewnętrzne okrycie sutanny. Także mozzetta.

PRZYKŁAD: Kolor mucetu wskazuje na hierarchiczną rangę noszącego ją księdza. Biskupi noszą ją w kolorze fioletowym, kardynałowie czerwoną, dla papieży zarezerwowana jest biała i karmazynowa.

ETYMOLOGIA: wł. mozzetta – znaczenie jak wyżej.

KONSYLIUM VS KONCYLIUM

POPRAWNIE: Konsylium to narada lekarzy mająca na celu rozpoznanie choroby i ustalenie sposobu leczenia. Dawniej słowem konsylium określano także każdą naradę w ważnej sprawie. Koncylium to z kolei inaczej sobór.

BŁĘDNIE: Stosowanie wyrazów wymiennie lub na odwrót.

DLACZEGO TAK?: Konsylium pochodzi od łacińskiego consiliarius – doradca, a koncylium od concilium – zgromadzenie.

ERASTIANIZM

ZNACZENIE: Doktryna głosząca potrzebę pewnego wpływu państwa na sprawy Kościoła.

UŻYCIE: Erastianizm głosi potrzebę zwierzchności państwa nad Kościołem w sprawach religijnych, umożliwiająca ograniczoną ingerencję państwa w kwestie doktrynalne i liturgiczne. Stanowi ważny element anglikanizmu, a na podobnej, lecz starszej koncepcji opiera się statut i praktyka rosyjskiego Kościoła prawosławnego.

PRZYKŁAD: Zmiany zmianami, ale na erastianizm w Polsce na razie trudno liczyć.

ETYMOLOGIA: od nazwiska Thomasa Erastusa (właściwe Thomas Lüber, Lieber lub Liebler, 1524-83), szwajcarskiego lekarza i teologa.