ZNACZENIE: Inaczej oficjalne zaprzeczenie.
UŻYCIE: Dementi to formalne, urzędowe zaprzeczenie i/lub sprostowanie nieprawdziwej lub nieścisłej informacji. Najczęściej dementi dokonuje rzecznik rządu, głowy państwa, instytucji. Może być ustne, w formie opublikowanego komunikatu lub noty dyplomatycznej.
PRZYKŁAD: Po przeczytaniu nieprawdziwej informacji o ambasadorze na pierwszej stronie gazety, mimo że była niedziela, sekretariat musiał przygotować dementi.
ETYMOLOGIA: fr. démentir – zaprzeczać.
ZNACZENIE: Inaczej karny.
UŻYCIE: Punitywny to także synonim karalnego lub karzącego; także służacego jako kara.
PRZYKŁAD: Izolacja podejrzanego miała być formą jego terapii. Jak tłumaczył sędzia, nie miała charakteru punitywnego.
ETYMOLOGIA: łac. punire – karać.
ZNACZENIE: Inaczej oficjalne zaprzeczenie.
UŻYCIE: Dementi to formalne, urzędowe zaprzeczenie i/lub sprostowanie nieprawdziwej lub nieścisłej informacji. Najczęściej dementi dokonuje rzecznik rządu, głowy państwa, instytucji. Może być ustne, w formie opublikowanego komunikatu lub noty dyplomatycznej.
PRZYKŁAD: Po tym jak przeczytali nieprawdziwą informację o ambasadorze na pierwszej stronie największej w kraju gazety, musieli przygotować dementi, mimo że była niedziela.
ETYMOLOGIA: fr. démentir – zaprzeczać.
ZNACZENIE: Wym. [tel kel]; klauzula umowy handlowej, odbierająca nabywcy prawo kwestionowania stanu towaru w chwili odbioru, jeśli w chwili nadania jego stan był dobry.
UŻYCIE: Tel Quel to także awangardowe pismo literackie, założone w 1960 w Paryżu przez Philippe’a Sollersa i Jeana-Ederna Halliera. Za główne źródło filozoficzne pismo uważało Nietzschego.
PRZYKŁAD: Zamówiła w Indiach kontener nietypowych mebli, jednak nie zauważyła w kontrakcie klauzuli tel quel. W drodze cały transport zżarły korniki.
ETYMOLOGIA: łac. tel quel – dosł. taki, jaki jest.
ZNACZENIE: Inaczej spadkodawca.
UŻYCIE: Testator to osoba fizyczna, po której spadek z chwilą jej śmierci przechodzi na spadkobierców. Spadkodawca może wyrazić swoją wolę przez testament. Jeśli nie pozostawi testamentu, krąg spadkobierców zostanie ustalony na podstawie ustawy o dziedziczeniu.
PRZYKŁAD: Dziadek miał duży majątek, więc gdy zaczęła dopadać go starcza demencja rodzina zadbała o testatora i przyprowadziła do jego domu notariusza – pomógł on sporządzić testament.
ETYMOLOGIA: łac. testator – znaczenie jak wyżej.
ZNACZENIE: Inaczej pełnomocnik.
UŻYCIE: Plenipotencja to prawo działania w czyimś zastępstwie, upoważnienie kogoś do dokonywania czynności prawnych w imieniu i na rzecz mocodawcy. Można też w tym samym znaczeniu spotkać się z angielskim akronimem POA, czyli power of attorney.
PRZYKŁAD: Wyznaczyłam go na mojego plenipotenta, miałam dość łażenia po urzędach.
ETYMOLOGIA: łac. plenarius – (zu)pełny.
ZNACZENIE: Wykonanie wyroku na wizerunku zbiegłego lub nieżyjącego już przestępcy.
UŻYCIE: In effigie jest znane w prawie europejskim od czasów średniowiecza. Norma ta pozwala na wykonanie kary śmierci na wizerunku zmarłego skazańca, który nie doczekał egzekucji lub zbiegł. „Modelem” może być rzeźba, manekin czy kukła przedstawiające skazańca, które następnie są np. wieszane lub palone, zgodnie z wyrokiem sądu dotyczącym przestępcy.
PRZYKŁAD: Formułę in effigie zastosował m.in. Sąd Najwyższy Kryminalny w czasie insurekcji kościuszkowskiej, wykonując wyrok na przywódcach konfederacji targowickiej 29 września 1794.
ETYMOLOGIA: łac. in effigie – dosł. na wizerunku.
POPRAWNIE: Subrepcja to przemilczenie prawdy we wniosku o dyspensę w celu jej otrzymania. Obrepcja to z kolei uzyskanie dyspensy na mocy zmyślonego i fałszywego powodu.
BŁĘDNIE: Stosowanie wyrazów wymiennie lub na odwrót.
DLACZEGO TAK?: Subrepcja pochodzi od łacińskiego subreptio oznaczającego kradzież. Obrepcja wywodzi się również z łaciny, od wyrazu obreptio, czyli oszukanie.
ZNACZENIE: Wym. [pajole]; potajemne przekupstwo dla korzyści handlowej.
UŻYCIE: Payola w amerykańskim przemyśle muzycznym oznacza nielegalną praktykę płacenia lub inny sposób łapówkarstwa ze strony wytwórni płytowych w zamian za nadanie nagrań na antenie radia muzycznego, gdzie piosenka jest emitowana jako część normalnego czasu antenowego. Niektóre stacje radiowe przekazują zwodnicze pochlebne informacje o najnowszych i najbardziej popularnych utworów opublikowanych przez przemysł fonograficzny. Liczba nadań danego utworu może mieć wpływ na jego postrzeganą popularność.
PRZYKŁAD: Tak często puszczano utwór jednego wykonawcy, że wydawca zaczął podejrzewać prezentera o to, że wytwórnia płaci mu payolę.
ETYMOLOGIA: ang – znaczenie jak wyżej.
ZNACZENIE: Prawo do korzystania z cudzej nieruchomości w określonym zakresie.
UŻYCIE: Serwitut to uprawnienie do korzystania z cudzej nieruchomości w określonych ramach, np. do przejazdu, czerpania wody, etc. Przenośnie serwitut to obowiązek, powinność, obciążenie związane z posiadaniem czegoś lub sprawowaniem funkcji. W liczbie mnogiej serwituty to wspólne dla chłopów i dziedziców prawo korzystania z gruntów folwarcznych i chłopskich.
PRZYKŁAD: Serwituty w dalszym ciągu funkcjonują, np. w miejscowości Ostrowy nad Okszą w woj. śląskim – nadane za cara Rosji serwituty w dalszym ciągu są dziedziczone przez mieszkańców i respektowane przez Lasy Państwowe. Serwituty przetrwały także w Wąchocku.
ETYMOLOGIA: łac. servitus – służenie.
Słowo Dnia 